Czy można zarazić się pasożytami od swojego pupila i jakie są objawy u ludzi?
Pasożyty przenoszone ze zwierząt na ludzi, czyli tzw. zoonozy pasożytnicze, to temat coraz częściej poruszany nie tylko w środowisku weterynaryjnym, ale i medycznym. Wraz z rosnącą liczbą zwierząt domowych w polskich domach wzrasta również znaczenie profilaktyki chorób odzwierzęcych. Pies czy kot nie musi być brudny ani zaniedbany, by stać się nosicielem pasożytów potencjalnie groźnych dla człowieka. Wystarczy nieświadoma ekspozycja na larwy, jaja lub formy przetrwalnikowe pasożytów, by doszło do zarażenia – poprzez kontakt z sierścią, odchodami, ziemią zanieczyszczoną kałem lub wodą, która miała styczność z wydalinami zakażonych zwierząt. Najbardziej znaną i jednocześnie jedną z najczęściej diagnozowanych zoonoz pasożytniczych jest toksokaroza, czyli inwazja larw glisty psiej lub kociej (Toxocara canis i Toxocara cati) w organizmie człowieka. Człowiek jako żywiciel przypadkowy nie jest w stanie doprowadzić do pełnego cyklu rozwojowego pasożyta – larwy przemieszczają się przez tkanki i mogą powodować poważne reakcje zapalne. Zespół larwy wędrującej trzewnej objawia się gorączką, powiększeniem wątroby, objawami alergicznymi, a czasem eozynofilią krwi obwodowej. W przypadku zespołu larwy wędrującej ocznej może dojść nawet do utraty wzroku. Opisywane są także przypadki larwy wędrującej mózgowej, z symptomami neurologicznymi, takimi jak zaburzenia równowagi czy padaczka. Zakażenia najczęściej dotyczą dzieci, które nie przestrzegają zasad higieny, bawią się w zanieczyszczonej ziemi lub mają bezpośredni kontakt z zakażonym zwierzęciem. Równie niebezpieczna, choć rzadziej występująca, jest echinokokoza – choroba wywoływana przez larwy tasiemca bąblowcowego (Echinococcus granulosus), który może rozwijać się w wątrobie lub płucach człowieka w postaci torbieli bąblowcowych. Psy, jako żywiciele ostateczni, wydalają jaja pasożyta z kałem. Człowiek zaraża się poprzez przypadkowe spożycie tych jaj – np. zanieczyszczoną wodą, niemytymi owocami leśnymi lub przez kontakt z sierścią psa. Inną zoonozą jest giardioza – pasożyt przewodu pokarmowego Giardia lamblia może bytować u psów i kotów, a jego cysty są wydalane z kałem i łatwo trafiają do środowiska domowego. U ludzi giardioza objawia się przewlekłymi biegunkami, wzdęciami, bólami brzucha i utratą masy ciała. Przypadki inwazji pasożytów skórnych – takich jak świerzbowiec drążący (Sarcoptes scabiei) – również mogą wystąpić u ludzi po kontakcie z zakażonym psem lub kotem, choć zazwyczaj mają charakter przejściowy.
Jak zapobiegać zoonozom i czy można bezpiecznie żyć ze zwierzęciem?
Choć powyższe informacje mogą wydawać się niepokojące, warto podkreślić, że odpowiedzialna opieka nad zwierzęciem i przestrzeganie podstawowych zasad higieny skutecznie minimalizują ryzyko zoonoz. Regularne odrobaczanie zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii to fundament profilaktyki – zarówno dla psów, jak i kotów, niezależnie od tego, czy są one wychodzące, czy nie. Zaleca się również coroczne badanie kału pod kątem pasożytów, szczególnie jeśli zwierzę ma kontakt z dziećmi, osobami starszymi lub osobami z obniżoną odpornością. Równie ważna jest ochrona przed pasożytami zewnętrznymi – pchły i kleszcze mogą przenosić choroby i pośredniczyć w cyklu rozwojowym niektórych pasożytów jelitowych, takich jak tasiemiec psi. Sprzątanie odchodów pupila z ogrodu, piaskownicy lub spaceru powinno być standardem – nie tylko ze względów estetycznych, ale przede wszystkim sanitarnych. Domowe legowiska, koce i zabawki warto regularnie prać, a powierzchnie często dezynfekować. Kontakt fizyczny ze zwierzęciem – przytulanie, głaskanie, spanie w jednym łóżku – nie jest przeciwwskazany, jeśli właściciel dba o czystość i zdrowie pupila. Po każdej zabawie, karmieniu czy czyszczeniu kuwety należy dokładnie umyć ręce. W przypadku kobiet w ciąży, szczególną uwagę należy zwrócić na toksoplazmozę – chorobę pasożytniczą wywoływaną przez Toxoplasma gondii, której źródłem może być kontakt z odchodami kota. Wystarczy jednak codzienne czyszczenie kuwety i noszenie rękawiczek, by ryzyko zredukować do zera. To mit, że kobieta ciężarna musi oddać kota – wystarczy zdrowy rozsądek i współpraca z weterynarzem. Warto również edukować dzieci od najmłodszych lat, jak prawidłowo obchodzić się ze zwierzęciem i dlaczego mycie rąk po kontakcie z pupilem jest tak ważne. Świadome życie ze zwierzęciem to życie bezpieczne – dla ludzi i dla ich czworonożnych towarzyszy. Pasożyty nie są powodem do strachu, lecz do działania – w formie systematycznych badań, szczepień i odrobaczania. Nowoczesna weterynaria daje nam dziś ogromne możliwości w zakresie diagnostyki i prewencji zoonoz, dlatego wystarczy chcieć z nich korzystać.
Zoonozy pasożytnicze to realne, choć łatwe do kontrolowania zagrożenie. Współczesny styl życia sprzyja bliskim relacjom ze zwierzętami domowymi, ale niesie też pewne wyzwania zdrowotne, które wymagają świadomości i odpowiedzialności. Dzięki nowoczesnym preparatom odrobaczającym, skutecznej diagnostyce i powszechnej edukacji, każdy opiekun psa czy kota może zminimalizować ryzyko zakażenia i cieszyć się bezpiecznym, zdrowym życiem ze swoim pupilem. Pasożyty nie znikną, ale możemy im skutecznie przeciwdziałać – bez paniki, ale z wiedzą i systematycznością. A dzięki temu przyjaźń między człowiekiem a zwierzęciem będzie nie tylko piękna, ale i bezpieczna.